Machtsgerelateerde conflicten

Het begint met een fijne verliefdheid...
In het begin is er misschien wel grote verliefdheid geweest bij jullie, maar is dat later verminderd. Wanneer de verliefdheid vermindert, dan kunnen allerlei dingen van de partner (die we misschien eerst juist aantrekkelijk vonden) minder aantrekkelijk worden. Misschien vond je het eerst juist zo leuk dat zij zo spontaan is, en vind je het nu storend dat ze er soms dingen uitflapt waardoor jij je in verlegenheid gebracht voelt. Misschien vond je het in het begin juist zo’n veilig en geborgen gevoel dat hij je zo lang in zijn armen kon houden, en krijg je het nu benauwd als hij dat doet ….. Dit zijn processen die min of meer in de meeste relaties plaatsvinden. Bij het ene paar wat heftiger, en bij het andere paar wat minder. De behoeftes en de wensen aan de ene kant, en de verwachtingen en mogelijkheden van wat men wil geven aan de andere kant kunnen uit elkaar lopen.

Bij veel paren vinden vaak een of meer van de volgende soorten conflicten plaats. Conflicten die eigenlijk zo’n beetje de hele tijd door spelen, en tot irritatie leiden, tot heel veel ruzies om kleine dingen, of misschien alleen een vaag gevoel van ongenoegen geven. Soms leiden ze alleen zo nu en dan tot een uitbarsting. Het zijn vaak conflicten die te maken hebben met de machtsverhoudingen onderling, met het terrein binnen jullie relatie en je leefomgeving dat jij als het jouwe ziet, of als het gezamenlijke, maar waar de ander misschien anders over denkt. Enkele voorbeelden hiervan:

• "Ik wil je aandacht" vs "Laat me met rust"
  Dit zijn conflicten waarbij de één meer behoefte heeft aan aandacht dan de ander. De ander heeft juist steeds het gevoel te weinig ruimte voor zichzelf te hebben en krijgt het steeds benauwder. De eerste voelt zich alleen, in de steek gelaten, en de tweede trekt zich steeds meer terug. Dit proces versterkt zich steeds meer: het wordt vaak alleen maar erger.Dit soort conflicten kan tot gevolg hebben dat de één zich aan de kant gezet voelt en de ander het gevoel krijgt “het ook nooit goed te doen”. Kan leiden tot veel spanningen en verdriet in een relatie. Je voelt dat vaak doordat je het gevoel hebt dat je partner je steeds achterna zit, en je voor je partner uit wegvlucht, of precies omgekeerd.
  
  
• "Ik bepaal maar jij moet het doen!"
  Dit zijn conflicten waarbij de taken in het huishouden of de opvoeding op een onhandige manier verdeeld zijn tussen jullie twee. Die verdeling is dan zodanig dat degene die een klusje in huis uitvoert (maakt niet uit wat: het kan gaan om bijvoorbeeld vuilnisbakken buitenzetten, maar ook om zaken als het corrigeren van ongewenst gedrag van de kinderen) zich daar niet de baas over voelt, maar steeds het gevoel heeft dat de ander controleert of je het wel goed doet. Dan krijg je vervelende situaties, waarbij de één het gevoel heeft zo’n klusje nooit goed (genoeg) te doen, en de ander het gevoel heeft “het allemaal zelf te moeten doen, want die ander kan het toch niet”. Kan leiden tot veel irritaties in de relatie, en soms dat uiteindelijk de één zich terugtrekt en steeds minder doet in huis en de ander steeds meer doet en het steeds drukker krijgt.
  
  
• Waarover beslissen we samen?
  

  Dat zijn conflicten waarbij er (onbewust) onenigheid is over wie er de baas is ergens over en waar over in gezamenlijkheid beslist wordt. Bijvoorbeeld “de keuken” of “de opvoeding van de kinderen” of “de auto”[2].
  Laat ik dit illustreren met een voorbeeld.

  Janine en Gert zijn hebben al een paar jaar verkering en wonen sinds een half jaar samen. Janine heeft gehoord van haar baas dat ze promotie kan krijgen op haar werk, maar dat ze meer kans maakt als ze een managementcursus gaat volgen, bij voorkeur bij een bureau waar het bedrijf vaker zaken mee doet. Janine heeft daar wel oren naar en heeft eigenlijk al bijna besloten. Vanaf het momen, echter dat ze thuis vertelt over dat idee, lijkt het wel of Gert er bezit van neemt. Hij vindt het op zich goed dat ze zo’n cursus doet, maar hij vindt dat ze dan eigenlijk een cursus bij een ander bureau moet volgen dat volgens hem het beste bureau is in Nederland. Hij begint al helemaal te vertellen wat ze dan allemaal moet doen, welke boeken ze dan allemaal nog meer moet lezen, en ja, eigenlijk moet ze dan ook nog een aanvullend stukje financieel management doen, vindt hij. Hij zal het allemaal wel met Janine’s baas bespreken op een etentje van haar werk. Janine voelt zich aangevallen op haar eigen terrein (haar werk, haar opleiding, haar werkomgeving). Het lukt haar maar niet Gert duidelijk te maken dat ze dit niet wil: Gert blijft zeggen dat hij er veel meer verstand van heeft dan zij en dat ze veel beter af is het te doen zoals hij voorstelt. Janine voelt zich machteloos, ze wordt boos en heeft het gevoel dat ze gemanipuleerd wordt. Gert zegt: “het is voor je bestwil”, en wanneer Janine dan maar probeert te voorkomen dat hij haar baas ontmoet beschuldigt hij haar ervan dat zij hem wil buitensluiten”. Dit heeft uiteindelijk een zeer destructief effect op de relatie. Nadat er nog een paar van dit soort akkefietjes zijn geweest wordt Janine vijandig naar Gert toe en begint hem af te katten en dingen achter te houden.
  
  In dit voorbeeld is Gert bezig een stuk terrein op Janine te veroveren. Wanneer bovendien Janine er niet in slaagt om haar terrein te verdedigen wordt ze boos en vijandig naar Gert toe. Indien zij er wel in gaat slagen om haar terrein te verdedigen, bijvoorbeeld door hem duidelijk te maken dat zij zelf beslist over haar carriere, en hij ook uiteindelijk toegeeft en afhaakt, dan zal Janine’s vijandigheid af kunnen nemen. De vraag die dan nog wel ligt is, waarom dit kon gebeuren en wat er nu verder gaat gebeuren tussen Gert en Janine.
  
  Dit soort conflicten steken vaak de  kop op wanneer er iets verandert door omstandigheden. Bijvoorbeeld de een verliest zijn baan en is ineens veel vaker thuis. De ander kan dan merken dat al die zaken die zij al die tijd alleen over besliste ineens uit handen worden genomen. Dat kan behoorlijk spanningen geven.

Problemen met de seksuele omgang

Allerlei soorten problemen kunnen hier spelen. Vaak valt het niet mee om de veranderingen in het verlangen en de opwinding naar seksueel contact af te stemmen op elkaar en op te vangen. Het kan gebeuren dat andere problemen in de relatie leiden tot allerlei seksuele problemen, of dat deze problemen vervolgens weer de relatie belasten, of het gevoel van eigenwaarde van de partner(s).

Zie voor meer informatie de menukeuze Seksuoloog bovenaan deze pagina.

Communicatieproblemen

Communicatie is het middel om allerlei misverstanden op te kunnen lossen, om elkaar duidelijk te maken wat je voor elkaar voelt, wat je wensen zijn, wat je moeilijk vindt bij de ander. Hoewel we al communiceren met anderen vanaf het moment dat we nog maar net geboren zijn, gaat er helaas, helaas vaak nog zoveel mis. Om datgene wat wij bedoelen zo over te brengen naar een ander dat die ook precies die boodschap binnenkrijgt: dat is wat we "effectieve communicatie" noemen, maar dat gaat nog zo vaak mis. Stoornissen in de communicatie komen vaak doordat we niet goed luisteren naar de ander: misschien nog wel luisteren naar de woorden, maar niet altijd naar wat de bedoelingen zijn van de ander, of de emotie die de ander probeert over te brengen, of de verborgen wens die de ander heeft.

Een vrouw spreekt een man aan op straat: "Kunt u mij vertellen waar de Antoniusbrug is?"
De man antwoord: "Ja hoor, dank u wel" en loopt vervolgens door....

Misschien schiet je in de lach als je je dit voorstelt. Was het maar altijd zo duidelijk wat er bedoeld wordt met een vraag, want het gebeurt heel wat vaker dat een vraag anders wordt geformuleerd dan eigenlijk bedoeld!

Waar het heel erg vaak in misgaat is dat de één ergens last van heeft en dat uit naarde ander, met (nauwelijks verholen) kritiek op het gedrag van de ander en dat de ander zich dan zo aangevallen voelt, dat jullie dan niet verder komen. "Geweldloze communicatie" (zie ook het boek) geeft handreikingen om op een manier met elkaar te communiceren waarbij je leert om zodanig je boodschappen te formuleren dat de ander het ook kan horen en dat dat tot verbinding leidt in plaats van escalatie of stiltes.

Herkennen wat er mis kan gaan

Verstoringen in de communicatie komen vaak voor omdat de spreker niet duidelijk is in wat hij of zij wil. Iemand die bang is teveel te vragen, zal uit beschroomdheid niet direct zijn of haar wensen uiten, maar proberen een hint te geven, in de hoop dat de ander wel zal begrijpen waar hij op doelt. De ander heeft dan het gevoel dat er iets van hem of haar verwacht wordt, maar dat het niet direct gevraagd wordt en het ook niet gemakkelijk is om te kunnen weigeren als hij of zij niet aan die verwachting wil of kan voldoen. En zo zijn er nog tientallen manieren waarop het mis kan gaan in de communicatie. Soms gaat het om elkaar niet (meer) kunnen begrijpen en bereiken, soms gaat het om een niet-effectieve manier van conflictoplossing, soms zijn de ruzies erg heftig en hebben een destructieve invloed op de partners en hun relatie, soms gaat er veel mis in de wijze waarop jullie alletwee dingen tegen elkaar zeggen of tegen elkaar doen.

Sleur in je relatie

Een derde in het spel

Escalaties

Helaas gebeurt het in relaties dat er ruzies plaatsvinden waarbij agressie plaatsvindt: schelden, bedreigingen, soms vallen er klappen, er worden spullen kapotgemaakt. Het is duidelijk dat dit enorm beschadigt. Als het in een gezin plaatsvindt, dan beschadigt dit iedereen in het gezin.

Soms is agressie het gevolg van de controle verliezen over zichzelf, zoals bij escalerende ruzies. Dat noemen we reactieve agressie.
Ook kan er sprake zijn van bewuste dreigementen met geweld met het doel om iemand ertoe te bewegen om iets te geven of te doen. Dat heet instrumentele agressie.

In mijn behandeling maak ik voor een groot deel gebruik van de aanpak van Van Dam et al: "Niet meer door het lint".
Hier kan je meer lezen over dat boek

Reactieve agressie
In grote lijnen gaat het er bij de aanpak van reactieve agressie om, om het gedrag te veranderen en het inzicht te vergroten in wat er precies gebeurt bij je vóórdat het tot een uitbarsting komt. .

We starten dan met de impulsbeheersing te vergroten van degene die agressie uit, vaak ook van de andere partij. En daarna gaan we kijken wat je kunt doen om in te leren grijpen in de keten van stappen in de ontwikkeling van de ruzie die leidt tot de escalatie, maar ook om de zaken te beïnvloeden die maken dat de spanning al zo hoog is, vooraf. Dat betekent dat er dan toch wat dieper ingegaan moet worden op de triggers en wat je kunt doen om die te verminderen en anders te gaan leren denken en doen.

Daarnaast behandel ik zowel de boosheid zelf met EMDR, alsook de dieper gelegen oorzaken van de boosheid bij beiden en de gevolgen van de agressie, schuldgevoel en dergelijke.

Een uitbarsting vindt plaats in de volgende vier fasen:
1. Eerst zijn er triggers, die maken dat zich bij jou de spanning opbouwt. Die kunnen voor iedereen verschillend zijn, bij de een kan dat bijvoorbeeld zijn: gekleineerd worden, bij de ander bijvoorbeeld: niet gehoord worden, of bijvoorbeeld dat iemand afspraken niet nakomt. Je moet dan gaan leren ontdekken welke dat voor jou zijn. Dat is vaak een taai proces om dat te veranderen, maar je kunt wel leren om ze beter te gaan herkennen.

2. In een volgende fase naar escalatie vindt de opbouw aan spanning plaats. Dat gebeurt in je lichaam, er gaan gedachten door je hoofd, die kunnen sneller gaan en heel erg een bepaalde richting op gaan. Er kunnen al allerlei aanwijzingen zijn dat die spanning al aan het opbouwen is. Dan is het zaak om dat beter te gaan leren waarnemen.

3. Daarna volgt de fase waarin er een uitbarsting komt. Het is belangrijk om te gaan leren waarnemen wanneer je in de buurt komt van het punt waarin je jezelf niet meer in de hand kan houden. Dan is meestal het enige dat nog mogelijk is, om met een time-outafspraak in te grijpen.

4. En daarna, als het allemaal toch weer geëscaleerd is, de teleurstelling dat het weer mis is gegaan, misschien de overtuiging dat het niet te voorkomen is, etc.

Instrumentele agressie
Bij de aanpak van de instrumentele agressie gaat het vooral om het blootleggen van de motiverende krachten daaronder, soms is daar wat aan te doen, maar dat lukt niet altijd. Degene die de dreigementen uit moet wel echt gemotiveerd zijn om daar wat aan te doen. Belangrijk is ook het tonen van de effecten van dit gedrag, bekijken wat mogelijke strategieën kunnen zijn van het slachtoffer om hiermee om te gaan. Doorverwijzing naar specialistische hulp is soms nodig.