EMDR

EMDR werkt doordat de afleiding ervoor zorgt dat de herinnering samen met de emotionele lading niet in zijn geheel teruggeplaatst kan worden in het lange termijn geheugen wanneer deze procedure wordt gevolgd. Er is als het ware geen plaats meer voor de emotionele lading wanneer de herinnering in het werkgeheugen wordt vastgehouden terwijl er ook nog afleiding plaats vindt.

Trauma verwerking
Zo'n schokkende ervaring kan bijvoorbeeld een verkeersongeval zijn, of een geweldsmisdrijf. Zo'n gebeurtenis kan dan diep ingrijpen in het leven van mensen. Een groot deel van de getroffenen verwerken zo'n ervaring op eigen kracht. Bij anderen ontwikkelen zich psychische klachten. Klachten kunnen bijvoorbeeld zijn: angstwekkende beelden die zich blijven opdringen, herbelevingen, flashbacks, nachtmerries. Andere klachten die vaak voorkomen zij schrik- en vermijdingsreacties. Men spreekt dan vaak van een post-traumatische stress stoornis. EMDR kan dan goed ingezet worden om zo'n herinnering dan alsnog te verwerken.

Nare ervaring
Heel vaak echter, kan EMDR ook ingezet worden als onderdeel van een therapie waarbij het gaat om ervaringen die misschien op het oog niet zo schokkend zijn, maar die er toch voor gezorgd hebben dat mensen sindsdien op een andere, minder adequate, manier omgaan met situaties die enigszins geassocieerd zijn met zo'n gebeurtenis. Vaak hebben we het dan ook over vermijding, of soms over in woede uitbarsten. De meeste mensen zouden dan het woord "trauma" hiervoor niet in de mond nemen, maar ze herkennen die herinneringen dan wel als een belaste herinnering. Bijvoorbeeld een afwijzing van iemand waarop je verliefd was en die je in de aanwezigheid van anderen uitscheldt en uitlacht. Dat kan er toe leiden dat je daarna er niet meer in slaagt om nog contact te leggen met iemand om een relatie mee te beginnen.

Vele kleintjes maken één grote
Daarnaast gebeurt het ook vaak dar er niet één grote gebeurtenis plaatsvindt, maar wel heel veel kleinere. Bijvoorbeeld pesten op school, of als je een aantal keer de verkeerde vriendjes hebt gehad met toch steeds negatieve ervaringen met seksualiteit, of veel gebeurtenissen thuis of in het werk waarbij je steeds het idee kreeg dat je tekortschiet. Met name dingen die maken dat het maar niet lukt om wat meer zelfvertrouwen op te bouwen. Ook dan kan het zijn dat EMDR een onderdeel uitmaakt van de therapie. EMDR kan dan helpen, vaak is het dan een wat taaier proces.

Pijn
In sommige gevallen kan EMDR ook in worden gezet voor het verwerken van pijnervaringen. Het gaat dan niet zozeer om de pijncomponent die te maken heeft met de lokale beschadiging van de huid of een ander orgaan, maar de representatie van de oijn in de hersenen en de angst voor de pijn die kan optreden. EMDR kan dan heel nuttig zijn bij chronische pijn, bijvoorbeeld, of bij vaginisme.

In het begin van de therapie zal er uitgebreid aandacht worden besteed aan de oorzaak en de achtergrond van de klachten. Daarnaast wordt een taxatie gemaakt van een aantal individuele kenmerken , waaronder de persoonlijke draagkracht en de last die men van de klachten ondervindt. Hieruit zal blijken of door een gerichte EMDR-behandeling op dat moment verlichting van de klachten te verwachten is.

Hoe gaat EMDR in z'n werk?
Ik zal vragen om aan de gebeurtenis terug te denken, inclusief de bijbehorende beelden, gedachten en gevoelens. Daarna wordt het verwerkingsproces in gang gezet. Ik sel nog een aantal vragen over die gebeurtenis en vervolgens vraag ik om te denken aan sommige aspecten van die gebeurtenis terwijl ik ondertussen een afleidende stimulus aanbied. Meestal gebeurt dat door iets voor het gezicht heen en weer te bewegen wat je dan met de ogen moet volgen. Hierbij gaat het om series van ongever 25 oogbewegingen. Na zo'n serie stel ik dan een vraag. De EMDR-procedure brengt meestal een stroom gedachten en beelden op gang, maar soms ook gevoelens en lichamelijke sensaties. Vaak verandert er wat. Soms doe ik dat zittend en dan gebruik ik een lamp met een lichtje erin die heel snel heen en weer beweegt. Soms doe ik dat ook staand tegenoverelkaar (op anderhalve meter afstand) en dan stappen we ook heen en weer naar links en rechts en gebruik ik een stokje met een balletje aan het eind om heen en weer te bewegen. Dat is actiever en ik heb gemerkt dat dat in sommige gevallen beter werkt.

Wat zijn de te verwachten effecten?
De sets met oogbewegingen zullen er langzamerhand toe leiden dat de herinnering haar kracht en emotionele lading verliest. Het wordt dus steeds gemakkelijker om aan de oorspronkelijke gebeurtenis terug te denken. In veel gevallen veranderen ook de herinneringsbeelden zelf en worden ze bijvoorbeeld waziger of kleiner. Maar het kan ook zijn dat minder onprettige aspecten van dezelfde situatie naar voren komen. Eeen andere mogelijkheid is dat er spontaan nieuwe gedachten of inzichten ontstaan die een andere, minder bedreigende , betekenis aan de gebeurtenis geven. Deze effecten dragen ertoe bij dat de schokkende ervaring steeds meer een plek krijgt in de levensgeschiedenis van de persoon.

Zijn er ook nadelen?
Na afloop van de EMDR-sessie kunnen de effecten nog even doorwerken en dat is goed. Toch kan dit in sommige gevallen je het idee geven even de regie kwijt te zijn, bijvoorbeeld als er nieuwe beelden of gevoelens boven komen. Soms ben je een paar dagen wat emotioneel, of wat chagrijnig. Vaak is het dan een geruststelling te weten dat dit in de regel niet langer dan een dag of drie, vier aanhoudt. Dan is er als het ware een nieuw evenwicht gevonden.

Professionele behandeling
Als psycholoog heb ik een opleiding gevolgd tot Practitioner EMDR bij de Vereniging EMDR Nederland, en ik ben dus ook lid van de Vereniging EMDR Nederland.